W języku niemieckim bezokolicznik czasownika posiada przeważnie końcówkę:
"-en" -
geh
en (iść)
trink
en (pić)
schreib
en (pisać)
lub rzadziej końcówki:
"-ern" -
rud
ern (wiosłować)
"-eln" -
samm
eln (zbierać)
"-n" -
tu
n (robić) sei
n (być)
W języku niemieckim wszystkie czasowniki dzielimy na:
Posiłkowe czasu (3) (Hilfsverben der Zeit) |
Posiłkowe sposobu - modalne (6) (Modalverben) |
Główne pełnozn. (~) ( Hauptverben/Vollverben) |
haben sein werden
|
konnen wollen sollen mogen mussen durfen
|
1. słabe (Schwache-Verben) - tworzące czasy regularnie wg wzoru:
machen machte gemacht
2. mocne (Starke Verben) tworzące czasy nieregularne (patrz tabela)
3. mieszane (Gemischte Verben) (patrz tabela) |
Czasowniki "haben", "sein" i "werden" jako
posiłkowe
w połączeniu z czasownikami głównymi służą wyłącznie do
określenia czasu, trybu i strony.
UWAGA! Czasowniki te mogą też tworzyć orzeczenia samodzielne
jako czasowniki główne i wówczas oznaczają odpowiednio "posiadać",
"być", zostać".
Czasowniki
modalne w połączeniu z czasownikami głównymi określają
odcienie rodzajów czynności, ich modalności.
Czasowniki
główne tzn. właściwe tworzą orzeczenia samodzielnie.
W języku niemieckim wyróżniamy następujące czasy:
Czas teraźniejszy - Das Präsens
Czas przeszły prosty - Das Imperfekt / Präteritum
Czas przeszły złożony - Das Perfekt
Czas zaprzeszły - Das Plusquaperfekt
Czas przyszły prosty - Das Futur I
Czas przyszły złożony - Das Futur II
Podstawowe formy czasowników posiłkowych, modalnych i kilku głównych:
(patrz też
tabela)
Infinitiv (bezokolicznik) |
Imperfekt |
Perfekt/Plusquaperfekt |
haben
sein
werden
können
wollen
sollen
mögen
müssen
dürfen
kaufen
arbeiten
gehen
sprechen
denken
kennen
|
hatte
war
wurde
konnte
wollte
sollte
mochte
musste
durfte
kaufte
arbeitete
ging
sprach
dachte
kannte
|
(h) gehabt
gewesen (s)
geworden (s)
gekonnt (h)
gewollt (h)
gesollt (h)
gemocht (h)
gemusst (h)
gedurft (h)
gekauft (h)
gearbeitet (h)
gegangen (s)
gesprochen (h)
(h) gedacht
(h) gekannt
|
(h) - haben ; (s) - sein w roli czasownika posiłkowego do konstrukcji
odpowiednich czasów Perfekt/Plusquamperfekt
Imiesłowy (Partizipien)
W języku niemieckim rozróżniamy dwa rodzaje imiesłowów:
Imiesłów czasu teraźniejszego (Partizip Präsens), który tworzymy
dodając do bezokolicznika literkę "d" (polski odpowiednik "-ąc")
kaufen + d = kaufend (kupując)
Die Tasche kaufend, spricht er mit der Verkauferin.
Kupując tę torbę rozmawia z ekspedientką.
Imiesłów ten może funkcjonować jako przydawka opisując rzeczownik,
dodajemy wówczas do niego odpowiednią końcówkę przypadku
(patrz odmiana przymiotnika) i umieszczamy go między rodzajnikiem /
danym zaimkiem a rzeczownikiem (polski odpowiednik -ąca, -ący , -ące
z odpowiednimi końcówkami odmiany):
Der kaufende Mann fragt die Verkauferin.
Kupujący mężczyzna pyta ekspedientkę.
Ich spreche mit dem kaufenden Mann.
Rozmawiam z kupującym mężczyznom.
Die Rechnung ist fur diesen kaufenden Mann.
Rachunek jest dla tego kupującego mężczyzny.
W języku niemieckim imiesłów czasu teraźniejszego tworzy jeszcze konstrukcję zwaną Gerundivum nieznaną w języku polskim , która to konstrukcja powstaje poprzez umieszczenie partykuły "zu" przed imiesłowem lub przy czasownikach rozdzielnie złożonych.